چندی پیش بیستمین سالگرد اکران فیلم تاریخ ساز "مرد عنکبوتی" ساخته سم ریمی بود؛ فیلمی حتی امروز نیز داره روی فیلم های ابرقهرمانی تاثیر میگذاره.

مقدمه: 20 سال پیش در چنین روزهایی فیلم "اسپایدرمن 1" ساخته استاد «سم ریمی» مثل بمب در سینماهای جهان صدا کرد. این فیلم با فروش و موفقیت خیره کننده خودش شیوه ای که تماشاچیان سینما به فیلم های ابرقهرمانی نگاه میکردند را برای همیشه تغییر داد. بسیار از عناصری که الان در این فیلم برای تماشچیان امروزی آشنا به نظر میرسد در آن زمان نو و تازه بود و دلیلش اینه که اونقدر ازشون تقلید شده که برامون آشنا به نظر میرسن! ما در این مقاله میخواهیم به 10 مورد از آنها بپردازیم ...

10- دیدن لوگوی متحرک و کمیک بوکی مارول در ابتدای فیلم

"اسپایدرمن" اولین باری بود که در دنیای سینما چشممون افتاد به اون لوگوی معروف و متحرک مارول را که حالتی فلیپ بوک (flipbook) دارد و انگار داریم صفحات کمیک بوکی را ورق میزنیم. یعنی وقتی فیلم شروع میشه اولش مثل هر فیلم سونی، اون خانومه که سمبل کمپانی "کلمبیا پیکچرز" هستش و مشعل دستشه رو میبینیم و بعدش هم پانل های کمیک بوکی مارول سریع جلوی چشممون ظاهر میشن و لوگوی مارول میاد و اون وسط قرار میگیره. دیدن چنین چیزی در آن موقع باعث شور و شعف بسیار هواداران مارول شد که سالها بود در حسرت دیدن یک اثر درست و درمون از روی شخصیت های مورد علاقه شون در سینما رو میکشیدند. و البته خیلی هم خوب بود که لوگوی مارول با ادای احترام به پانل های طراحی شده این شرکت دیده میشد و کاملا رنگ و بویی کمیک بوکی داشت. الان این لوگو را بارها و بارها دیده ایم و به نوعی با آثار مارول عجین شده است (فیلم های مارول استودیوز هم در اون اوایل دقیقا با همین لوگو آغاز میشدند) و حتی دی سی در ابتدای آثار خودش در دنیای سینما و کارتون یک تیتراژ انیمیشنی قرار میده که شخصیت های معروفش را در آن میبینیم و همه اینها از فیلم "مرد عنکبوتی" شروع شد...

9- تمرکز روی یک داستان اُریجین (Origin) محور

در فیلم "مرد عنکبوتی" بیش از 45 دقیقه طول میکشه تا اینکه توبی مگوآیر لباس معروف اسپایدرمنی خودش را برای نخستین بار بر تن کنه. این یک تصمیم عمدی بود از سوی سمی ریمی و فیلمنامه نویس (دیوید کپ). با وجود آنکه فیلم های ابرقهرمانی پیشین اغلب جوری شروع میشدند که حرفه و شخصیت ابرقهرمانی از قبل تثبیت شده بود، اما در آن فیلم بخش عمده ای از زمان فیلم اختصاص داده شد به نمایش اینکه پیتر چطور یاد میگیره قدرت های تازه به دست آورده اش را از طریق آزمون و خطا مورد استفاده قرار بده. با این کار اون سفر درونی شخصیت از خاستگاه اولیه خودش به فُرم ابرقهرمان به تصویر کشیده و به مخاطب نشان داده شد که ابرقهرمانی مشهوی مثل اسپایدرمن اولش در چه شکلی بوده و این باعث شد نزد مخاطب عزیز شود. این چیزی هستش که دنیای سینمایی مارول (MCU) امروز کاملا درکش میکنه و شاهد بوده ایم که روایت منشاء و نحوه تبدیل شدن یک شخصیت به ابرقهرمان که بهش اُریجین یا origin گفته میشه، به بخش لاینفک فیلم های نظیر "مرد آهنی"، "کاپیتان آمریکا"، "ثور"، "کاپیتان مارول" و ... تبدیل شده است.

8- افتتاحیه های بالای 100 میلیون دلار

طبق آمار و ارقام سایت history.com و حتی با محسابه نرخ تورم، "اسپایدرمن" اولین فیلم تاریخ سینماست که طی تعطیلات آخر هفته در آمریکا به فروشی بالای 100 میلیون دلار دست یافت (114 میلیون دلار). این در حالی است که فیلم "مردان ایکس" در سال 2000 به فروش افتتاحیه ای در حدود 54 میلیون دلار دست یافته بود که برای خیلی ها شگفت انگیز بود ولی واقعا کسی فکرش را نمیکرد که یک فیلم ابرقهرمانی بتواند به فروشی بالغ بر 100 میلیون دلار طرف سه روز برسد. اما "مرد عنکبوتی" برخلاف تمام پیش بینی ها و توقعات اولیه به این مهم دست یافت و برای همیشه ذهنیت هالیوود را نسبت به اینکه فیلم های کمیک بوکی چقدر میتوانند موفق باشند را عوض کرد به طوری که اگه الان فیلمی از دی سی یا مارول فروش افتتاحیه اش در آمریکا کمتر از 100 میلیون دلار باشد نوعی شکست محسوب میگردد و کارشناسان شروع میکنند به دنبال یافتن دلیلش!

7- کامئوهای استن لی

درسته که از نظر فنی نخستین حضور افتخاری (کامئو) استن لی در یک فیلم مارولی مربوط میشه به فیلم "ایکس من" در سال 2000 ولی راستش را بخواهید اولین باری که تماشاچیان و هواداران کاملا این بزرگمرد را در یک فیلم سینمایی شناسایی کردند در فیلم "مرد عنکبوتی" بود (همانطور که در اینجا گفتیم اولش سم ریمی مخالف این حضور بود!). او در این فیلم در سكانسی كه گرین گابلین به میدان تایمز حمله میكند در یك صحنه ی بسیار كوتاه حضور پیدا كرد. باید توجه داشت که اون موقع فیلم های مارول هنوز به محبوبیت امروزی خود دست پیدا نکرده بودند و کامئوی استن لی در واقع ادای احترامی بود به هواداران کمیک بوکی. اما از این فیلم به بعد بود که دیگر مرسوم شد ایشون در فیلم های مارولی حضوری کوتاه داشته باشه و در طول سالها کامئوهای جالب و بامزه ای با حضور استن لی را شاهد بوده ایم (این مقاله و این مقاله را بخوانید) به طوری که دیگر همه با چهره استن لی آشنا هستند و خیلی ها مدام دنبال این میگردند که اشاره ای به او پیدا کنند!

6- دادن آزادی عمل به کارگردان

خودِ سم ریمی جدیدا بار دیگر یادآوری کرد که اولین گزینه سونی برای ساخت مرد عنکبوتی نبود (در اینجا) ولی وقتی انتخاب شد بهش اجازه دادن تا حال و هوا و سبک فیلمسازی خودش را در آن دنبال کند. به طور مثال صحنه ای که بمب های گرین گابلین قربانیان را به اسکلت تبدیل میکنند حاوی المان هایی هست که اصطلاحاً بهش میگن "کَمپی" (Campy) و سم ریمی با رعایت آن در سری فیلم های "مرده شریر" (Evil Dead) سرشناس شد (در واقع، قسمت اول فیلم "مرده شریر" که در ایران بیشتر با نام "کلبه وحشت" شناخته میشود، به جنبشی در عالم هنر تعلق دارد که آن را کَمپ خطاب می‌کنند. معادل آن را به فارسی می‌توان عبارت نامانوسی چون "نامرغوب‌دوستی" یا "کج‌سلیقگی عامدانه/آیرونیک" در نظر گرفت. اثر هنری کمپ هیچ‌گونه ادعایی برای متعالی کردن روح بشر،‌ جلای فکری مخاطب و انتقال پیام مهم اجتماعی ندارد و چیزی است که اگر بخواهیم با دیدی جدی و خشک به آن نگاه کنیم، بد، بی‌کیفیت و بیخود به نظر می‌رسد. ولی جذابیت آن نیز در همین نهفته است. گاهی آدم نیاز دارد مغزش را خاموش کند و به تجربه‌ی اثری بپردازد که خودش را جدی نمی‌گیرد و با سطح کیفی نازل و بودجه‌ی کم ساخته شده، ولی پشت ساخت آن ذوق و شوق نهفته بوده. فیلم "مرده شریر" نیز فیلمی است که بلندپروازی پشت ساخته شدن آن از نتیجه‌ی نهایی بسیار فراتر بوده است و این هم نقطه‌قوت اصلی فیلم است). و الان جوری شده که استودیوها کاملاً به ارزش کارگردانان در ساخت فیلم های ابرقهرمانی پی برده اند و در به در به دنبال کسی هستند که سبک و شخصیت آثار خود را به اقتباس ها تزریق کنند که نمونه بارز آن در انتشار نسخه زک اسنایدر از "جاستیس لیگ" تجلی پیدا کرد و نشان داد که هواداران چه خوب یا بد، دوست دارند سبک خاص کارگردانان را تماشا کنند.

5- استفاده از افکت های واقعی

برکسی پوشیده نیست که فیلم های ابرقهرمانی بر یک عالمه افکت های ویژه و گرافیک رایانه ای (CGI) تکیه میکنند تا صحنه های مبارزه حماسی خلق کنند ولی در "مرد عنکبوتی" به همان اندازه به افکت های واقعی و عملی (practical effects) نیز توجه شد. آن موقع فن آوری CGI هنوز نوپا بود و بخش عمده از موفقیت فیلم به خلق افکت های قابل باور و حقیقی بستگی داشت. و هنوز هم همین طور است یعنی سازندگان آثار قهرمانی برای اینکه از تبدیل شدن فیلم هایشان به یک آشفته بازار رایانه ای سعی میکنند جوری آنها را با افکت های واقعی ترکیب کنند که بیننده نتواند آنها را از یکدیگر تشخیص دهد.

4- استفاده از افکت های کامپیوتری به عنوان مکمل

سم ریمی از اون دسته کارگردانان سنتی و old school است که سعی میکند تا جای ممکن از افکت های واقعی استفاده نماید ولی به خوبی میدانست که غیر ممکن است فیلمی خوب ابرقهرمانی ساخت و از افکت های رایانه ای استفاده نکرد، به ویژه برای سکانس های خارق العاده (fantastical). درسته که بسیاری از شات های "مرد عنکبوتی" دارای افکت های CGI بودند ولی هیچ صحنه ای نیست که 100 درصد دستپخت رایانه باشد و این تصمیم ریمی بود تا صحنه ها تا جای ممکن باورپذیر باشند. درسته که ترکیب بی نقص افکت های رایانه ای با جلوه های واقعی برای هر فیلمسازی میسر نیست ولی امروزه استودیوها بر انجام آن اصرار دارند.

3- روایت یک قصه ی خوب

یکی از انتقاداتی که معمولا از فیلم های ابرقهرمان میشود این است که معمولاً به جای داستان، بر روی زرق و برق و عظمت سمعی – بصری تمرکز میکنند ولی "اسپایدرمن" عکس این موضوع بود. دیوید کپ ماه ها روی فیلمنامه کار کرد و بارها بازنویسی انجام داد و در این زمینه همراهی مستقیمی با سم ریمی داشت تا داستانی را سر و شکل دهد که مخاطبین بتونند باهاش در سطحی عمیق تر ارتباط برقرار کنند. بی دلیل نیست که پس از گذشت 20 سال، "اسپایدرمن" همچنان یکی از دوست داشتنی ترین فیلم های سوپرهیرویی است و اینکه چرا تماشاچیان اینقدر برای بازگشت توبی مگوآیر در فیلم "راهی به خانه نیست" هیجان داشتند.

2- خساست به خرج دادن در استفاده از شخصیت های خبیث

نقش آفرینی ویلم دفو در قالب نورمن آزبورن/گرین گابلین است هنوز هم یکی از معروف ترین نقش های این بازیگر کهنه کار و یکی از بهترین نقش آفرینی های کمیک بوکی است (این مقاله را بخوانید). شاید یکی از دلایل این است که فیلم به طور اقتصادی ازش استفاده کرد، یعنی ما او را تنها در 20 دقیقه از زمان فیلم مشاهده کردیم. کریستوفر نولان هم از ترفند مشابه ای در نشان دادن جوکر در "شوالیه تاریکی" بهره جست و بار دیگر نشان داد که خیلی وقتها "کمتر دیده شدن، جذاب تر است" چون اینجوری هر وقت در صحنه ای حضور پیدا میکنند انگار بیشتر هرج و مرج ایجاد میکنند که در ذهن میماند.

1- گنجاندن ایستراگ های فراوان

الان جوری شده که هواداران و تماشاچیان فیلم های کمیک بوکی را بارها و بارها مورد تماشای مجدد قرار میدهند تا به نکات پنهان و ایستراگ های آن پی ببرند که شاید نشانه ای از داستان ها و شخصیت هایی باشند که در قسمت های بعدی حضور خواهند داشت و یا به لحظات مهم تاریخ کمیک بوک اشاره داشته باشند. و "اسپایدرمن" فیلمی بود که به دلیل وفاداری زیاد به منبع اصلی خود سرشار از ایستراگ بود (این مقاله را ببینید). به جرئت میتوان ادعا کرد که تا قبل از این فیلم سابقه نداشت این همه ارجاعات ریز و درشت به دنیای کمیک در یک فیلم سینمایی ببینیم و این چیزی که "اسپایدرمن" در دنیای سینما مُد کرد.

مهدی ترابی مهربانی

منبع: سایت ScreenRant

All rights reserved © Spidey.ir 2022

(هرگونه كپی‌برداری و نقل قول از اخبار و مقالات این سایت تنها با ذكر منبع و نام نویسنده مجاز می‌باشد)

این مطلب را به اشتراک بگذارید :