به مناسبت حضور شخصیت «هارلی کویین» در فیلم The Suicide Squad سری می‌زنیم به تاریخچهٔ این شخصیت محبوب در دنیای سرگرمی.

مقدمه: «هارلی کویین» از حدود ۲۸ سال پیش که برای نخستین‌بار وارد دنیای سرگرمی شد تا به امروز، مسیر پرپیچ‌وخمی را مدیوم‌های مختلف پیموده تا تبدیل به یکی از محبوب‌ترین شخصیت‌های حال حاضر انتشارات دی‌سی شود. به بهانهٔ حضور او در فیلم «جوخهٔ خودکشیِ» جیمز گان، قصد داریم سیری در تاریخچهٔ این شخصیت در دنیای سرگرمی داشته باشیم...

نخستین حضور در سریال «بتمن: مجموعهٔ کارتونی»

پیش‌تر در این مقاله به نحوهٔ خلق شخصیت هارلی کویین در سریال «بتمن: مجموعهٔ کارتونی» (Batman: The Animated Series) پرداخته شده‌است. به طور خلاصه، «پُل دینی» به عنوان نویسندهٔ سریالِ یادشده قصد داشت شخصیت مؤنث جدیدی را به‌عنوان دستیار «جوکر» در یکی از اپیزودهای سریال وارد کند و با الهام از شخصیتی که «آرلین سورکین» در سریالی به نام Days of our Lives ایفاگرِ نقشش بود به ایدهٔ «هارلی کویین» رسید. «بروس تیم» هم به‌عنوان یکی دیگر از خالقان سریال با الهام از ظاهر رنگی‌پوشانِ (harlequin) سدهٔ شانزدهم میلادی در ایتالیا ظاهرِ نمادین دلقک‌مانند او را طراحی کرد و در نهایت با صداپیشگی شخصِ سورکین و ابداعاتی که او ایجاد کرد، شخصیت «هارلی کویین» شکل گرفت.

نتیجهٔ کار که به طرز شوکه‌کننده‌ای رضایت‌بخش از آب در آمده بود موجب شد تا هارلی کویین دوباره و دوباره در سریال حضور یابد. رابطهٔ عاشقانهٔ پیچیده، ناسالم و گاهی یک‌طرفهٔ هارلی و جوکر که به‌طور همزمان آمیخته با تراژدی و کمدی بود، نه تنها بُعد جدیدی به شخصیت جوکر اضافه کرد، بلکه به سازندگان سریال این امکان را داد تا در همان فضای کارتونی و کودکانهٔ سریال، به مسائلی جدّی چون خشونت خانگی بپردازند. طولی نکشید که هارلی کویین به محبوبیت فراگیری میان تماشاگران دست یافت و همین کافی بود تا پای او به دنیای کمیک باز شود...

ورود به دنیای کمیک و روایت پیشینهٔ شخصیت در «عشق جنون‌آمیز»

یک‌سال پس از نخستین حضور هارلی کویین در مجموعهٔ کارتونی، او در شمارهٔ ۱۲ از سری کمیک Batman Adventures (که در دنیای مجموعهٔ کارتونی جریان داشت) نخستین حضورش در دنیای کمیک را تجربه کرد. محبوبیت هارلی کویین بیشتر و بیشتر می‌شد و سال بعد انتشارات دی‌سی از پل دینی و بروس تیم درخواست کرد تا در یک داستان تک‌شماره‌ای پیشینهٔ این شخصیت را به‌طور کامل روایت کنند. در تک‌شمارهٔ «ماجراهای بتمن: عشق جنون‌آمیز» (Batman Adventurs: Mad Love) داستان «هارلین کوئینزل»، ژیمناست و روان‌پزشک جوان و پرشور و ذوقی روایت می‌شود که در تیمارستان «آرکام» به‌عنوان کارآموز فعالیت می‌کند و قصد دارد کتابی روان‌شناسی دربارهٔ جوکر بنویسد اما طی جلسات درمانی‌ای که با جوکر دارد، به او دل باخته و تصمیم می‌گیرد دستیارش شود.

جوکر و هارلی

این کمیک موفق و تحسین‌شده پایه‌های شخصیت هارلی کویین را بنا کرد و عمق جدیدی به شخصیت او بخشید. محبوبیت فزایندهٔ هارلی کویین دی‌سی را مجاب کرد تا بالاخره او را طی رویداد No Man’s Land وارد دنیای اصلی بتمن کرده و در نهایت سری کمیک‌بوک اختصاصیِ او را چاپ کند؛ کمیکی که در آن هارلی نخستین قدم‌هایش برای جداشدن از جوکر و فعّالیت به‌عنوان خلافکاری مستقل را برمی‌دارد.

خوابیدن تبِ محبوبیت هارلی کویین

در ابتدای دههٔ ۲۰۰۰، هارلی حضور گسترده‌ای در رسانه‌های مختلف دی‌سی داشت؛ از سری کمیک اختصاصی‌اش گرفته تا حضور در سریال Birds of Prey و کارتون اینترنتی Gotham Girls. امّا در میانهٔ دههٔ یادشده بود که محبوبیت هارلی رو به افول رفت؛ سری کمیک‌بوکی‌اش به علّت فروش نازل کنسل شد و گاه‌وبی‌گاه حضور بی‌معنایی هم در سری اصلی بتمن داشت. شاید دلیل آن این بود که هارلی کویینی که مستقیماً از مجموعهٔ کارتونی وارد دنیای کمیک شده، عاشقِ نسخهٔ کارتونیِ جوکر بوده که به هیچ عنوان نمی‌توان او را به وحشتناکی و خون‌خواریِ نسخهٔ کمیک‌بوکی‌اش قلمداد کرد و در نتیجه ادامهٔ رابطهٔ این دو، هرگونه امکانی را برای هم‌ذات‌پنداری با هارلی از خواننده سلب می‌کرد. جداکردن او از جوکر که ظاهراً راهکاری برای جلوگیری از این مسأله بود نیز عنصری مهم و تعیین‌کننده از این شخصیت را عملاً از بین می‌برد. مدتی گذشت تا چندسال بعد، اقتباسی دیگر از دنیای بتمن به شکل غیرمنتظره‌ای دوباره نام هارلی کویین را بر سر زبان‌ها انداخت...

بازی «تیمارستان آرکام» و اوج‌گیری دوبارهٔ محبوبیت هارلی

بازی «تیمارستان آرکام» و اوج‌گیری دوبارهٔ محبوبیت هارلی

سال ۲۰۰۹ بود که استودیوی راکستدی بازی بسیار موفقِ «بتمن: تیمارستان آرکام» (Batman: Arkham Asylum) را روانهٔ بازار کرد و به اقتضای فضای دارک بازی، نسخهٔ دارک‌تر و روانی‌تری از هارلی کویین را به نمایش گذاشت. با وجود جنجالی که بر سر ظاهر جدید و متفاوت هارلی کویین به وجود آمد، بازی تیمارستان آرکام این شخصیت را به طیف جدید و گسترده‌ای از مخاطبان معرفی کرد و جان تازه‌ای به او بخشید. این اثر را می‌توان پس از مجموعهٔ کارتونی، تأثیرگذارترین اثر اقتباسی با حضور هارلی کویین تا آن زمان دانست. انتشار این بازی کمابیش با ظهور مجدد هارلی کویین در دنیای کمیک، پس از چندین‌سال حضور محدود در این عرصه هم‌زمان بود. پُل دینی به‌عنوان خالق سری کمیک‌های Gotham City Sirens، هارلی را با دوست قدیمی‌اش «پویزن آیوی» و «کت‌وُمن» همراه کرد و طی ۲۶ شماره‌ای که این سری دوام آورد، ابعاد جدیدی از شخصیت هارلی کویین را معرفی کرد؛ برای نمونه، مشخص شد که هارلی در بروکلین به دنیا آمده (که لهجهٔ غلیظ بروکلینی‌اش را که توسط آرلین پایه‌گذاری شد توجیه می‌کند) و در خانوادهٔ ازکارافتاده و متلاشی‌ای بزرگ شده که او را به علم روان‌پزشکی سوق داده‌است. انتشار این سری تا ریبوت گستردهٔ دی‌سی در سال ۲۰۱۱ تحت عنوان new 52 ادامه داشت...

ریبوتِ new 52 و عضویت در «جوخهٔ خودکشی»

با این‌که به لطف دو فیلم سینمایی ساخته شده از «جوخهٔ خودکشی» (Suicide Squad) اکنون نام هارلی کویین با تسک‌فورس ایکسِ دی‌سی گره خورده‌است، امّا او نقش چندانی در تاریخچهٔ این گروه ندارد و سال ۲۰۱۱ برای نخستین‌بار به عضویت آن در آمد؛ اتفاقی که نتیجهٔ تلاش انتشارات برای سوق‌دادن این شخصیت در مسیر جدیدی بود. در این سری تغییری اساسی در پیشینهٔ هارلی پیش آمد و دیدیم که در تضاد با پیشینهٔ روایت‌شده در داستان «عشق جنون‌آمیز»، جوکر او را در محفظهٔ اسید پرتاب کرده و او را به ورطهٔ جنون کشیده است. این تغییر چندان به مذاق هواداران خوش نیامد چرا که فاکتورِ تصمیم شخصی در تبدیل‌شدن هارلی کویین به دستیار جوکر به کلّی از داستانِ او حذف شده بود. دی‌سی همچنین در این دوره و در کمیک‌های Suicide Squad نسخه‌ای به‌شدّت دارک و خشن از هارلی کویین را—احتمالاً تحت تأثیر بازی‌های Arkham—به تصویر کشید که نه تنها به طور کلّی با ذاتِ مفرح و شوخ این شخصیت هم‌خوانی نداشت، بلکه با تقلیل او در حدّ یک قاتل بی‌حم و سنگ‌دل (حتی در مقایسه با دیگر اعضای جوخه)، به طور بنیادی با شخصیت‌پردازی‌ای که پیش‌تر از هارلی دیدیم در تضاد بود (بماند که این سری باز هم بر سر ظاهر هارلی کویین جنجال جدیدی به راه انداخت.) وضع نابه‌سامان هارلیِ دنیای کمیک در حالی بود که هارلیِ بازی‌های Arkham کماکان بسیار محبوب بود؛ بنابراین انتشارات می‌بایست برای نجات این شخصیت در دنیای کمیک فکر تازه‌ای می‌کرد...

تغییر لحن اساسی کمیک‌های هارلی کویین در دورهٔ «جیمی پالمیوتی»

تغییر لحن اساسی کمیک‌های هارلی کویین در دورهٔ «جیمی پالمیوتی»

سال ۲۰۱۳ نویسنده‌ای به نام «جیمی پالمیوتی» و همسرش «آماندا کانر» به ترتیب در جایگاه نویسنده و طراح سکّان هدایت سری جدید کمیک‌های Harley Quinn را به دست گرفتند و مسیری را پیش گرفتند که پیش‌تر در دههٔ ۱۹۹۰ میلادی روی شخصیت «لوبو» و در دههٔ ۲۰۰۰ روی «ددپول» آزمایش شده بود؛ یعنی مقدم‌بودن طنز و عناصر کمدی بر ابرقهرمان‌بازی‌های رایج کمیک‌بوکی! این زوج در سری جدید کمیک‌های این شخصیت رویکرد به مراتب لایت‌تری را نسبت به نسخهٔ قبلی پیش گرفتند که در نتیجه اثری مفرح‌تر و ماجراجویانه‌تر پدید آمد که چندان خود را جدّی نمی‌گرفت (علاوه بر این هارلی کویین برای نخستین‌بار در این سری شروع به شکستن دیوار چهارم کرد که در کنار عناصر بزرگسالانهٔ این کمیک، باعث شد برای بسیاری یادآورِ کمیک‌های ددپول شود.) هارلی در این سری بلوغ شخصیتی‌ای را پشت سر گذاشت که در نتیجهٔ آن بالاخره رابطهٔ سوءاستفاده‌آمیز و ناسالم‌اش با جوکر را کنار گذاشت و شروع به فعالیت به عنوان یک خبیث/ضدقهرمان مستقل کرد. گزاف نیست اگر بگوییم زوج پالمیوتی و کانر پس از دینی و تیم، بیشترین تأثیر را در شخصیت و دنیای هارلی کویین گذاشته‌اند. این سری هرچند در ابتدا تحت شعاع جنجال دیگری قرار گرفت (مورد ۷ این مقاله را بخوانید)، امّا توانست خودش را از سایهٔ خبریِ آن بیرون کشیده و افزون بر دریافت نقدهای مثبت، فروش بسیار خوبی را نیز تجربه کند؛ تا جایی که با پشت‌سرگذاشتن عناوینی چون Superman، Justice League و Green Lantern در آن دوره،هرماه جزو پرفروش‌ترین عناوین دی‌سی بود. قطعاً موفقیت چشم‌گیر یک کمیک‌بوک با اتمسفر لایت در سیل انبوه آثار دارکِ دورهٔ new 52، موجب شد دی‌سی در برخی سیاست‌های آینده‌اش بازاندیشی کند...

هارلی کویین در زمان حال

هارلی کویین در زمان حال

نقش‌آفرینی «مارگو رابی» در فیلم Suicide Squad به‌عنوان نخستین اقتباس سینمایی صورت‌گرفته از هارلی کویین، لحظه‌ای مهم و تأثیرگذار در تاریخچهٔ این شخصیت را رقم زد که او را شناخته‌شده‌تر و محبوب‌تر از هر زمان دیگری کرد. سال ۲۰۱۶ طی ری‌لانچ سراسریِ Rebirth، عنوان اختصاصی این شخصیت بیش از هر عنوان دیگری به فروش رفت به یکی از پرفروش‌ترین کمیک‌های آن سال دی‌سی بدل شد. «جیم لی» در این سال هارلی کویین را پس از «بتمن»، «سوپرمن» و «واندروُمن» چهارمین شخصیت پایه‌ای و اصلی انتشارات دی‌سی خطاب کرد. سال بعد وارنر دستور ساخت سریال کارتونی و بزرگسالانهٔ هارلی کویین را داد که نخستین فصل آن سال ۲۰۲۰ روی آنتن رفت و با بازخوردهای مثبتی نیز مواجه شد. همین‌طور حضور مجدد رابی در نقش هارلی کویین در فیلم‌های Birds of Prey و The Suicide Squad جیمز گان بیش از پیش «هارلی کویین» را به نامی آشنا برای دنبال‌کنندگان سینما تبدیل کرده‌است. هارلی قرار است نقش مهمی در بازی آیندهٔ Suicide Squad: Kill the Justice League داشته باشد و در دنیای کمیک نیز در حال حاضر علاوه بر عناوین اختصاصی خود، حضور مرتبی در عناوین دنیای بتمن و جوخهٔ خودکشی دارد.

با محبوبیت فعلی او در مدیوم‌های مختلف، باید منتظر ماند و دید که سیاست‌های وارنر در آینده هارلی کویین را به کجا می‌کشاند و آیا محبوبیت فعلی او مانند امثال بتمن و سوپرمن با گذشت زمان کمابیش باقی می‌ماند یا صرفاً تب‌وتابی گذرا و ناپایدار است...

محمد صالح حیدری