چطور استن لی دنیای مدرن ابرقهرمانی را پایه گذاری کرد

چطور استن لی دنیای مدرن ابرقهرمانی ایجاد کرد

این مقاله به مناسبت فرا رسیدن درگذشت بزرگمرد بی همتای دنیای کمیک ، استن لی، تقدیم شما میشود.

مقدمه: امروزه دنیای سینمایی مارول (Marvel Cinematic Universe) به عنوان موفق ترین نمونه و مثال برای عالمی که داستان های در هم تنیده و مرتبط با هم دارد شناخته میشود و سال بعد با "اونجرز 4" این مساله به اوج خودش میرسه و ثمره 11 سال ارتباط داستانی را بار دیگر روی پرده سینما خواهیم دید. با این حال باید بدانید که قبل از دنیای سینمایی این دنیای کمیک های مارول بود که چنین حالتی داشت و به قول معروف همه چیز به هم مربوط بود . این دنیای در هم تنیده در ابتدای دهه 60 میلادی و به لطف استن لی و طراحانی مثل استیو دیتکو و جک کربی و ... خلق شد و تا قبل از آن در دنیای کمیک نظیرش را ندیده بودیم. و حالا اجازه بدهید در این مقاله کمی به تاریخ برگردیم ...

در ابتدای دهه 40 میلادی شرکت MLJ Comics شماره 4 از Pep Comics را منتشر کرد که قهرمان معروفی به نام "شلید" در آن حضور داشت (برای آشنایی با شیلد این مقاله را بخوانید) در پایان داستان از خوانندگان خواسته شد تا بروند و شماره 5 از Top Notch Comics را بخوانند. دلیلش هم این بود که خبیث هایی که به شیلد در آن داستان حمله کرده بودند قرار بود بروند و به قهرمانی به نام «ویزارد» هم حمله کنند:

کمیک شیلد

و البته در شماره 5 از کمیک Top Notch Comics شاهد بودیم که ویزارد و شیلد با هم ملاقات کردند:

کمیک آنجل

این اولین باری بود که در تاریخ کمیک بوکT ابرقهرمانانی از یک شرکت با هم در یک داستان ملاقات میکردند. بعدش به زودی شاهد اولین کراس اور واقعی دنیای کمیک در انتشارات مارول بودیم (اون موقع البته بهش انتشارات "تایملی" گفته میشد) . منظورم جایی هستش «هیومن تورچ» و «نیمور» با هم در شماره 9 از Marvel Mystery Comics ملاقات کردند (اولش با هم نبرد کردند و بعدش متحد شدند):

نیمو ر هیومن تورچ

اولین رویداد واقعی دنیای کمیک هم به دست مارول خلق شد. منظورم شماره 5 از کمیک های Human Torch است که پاییز سال 1941 منتشر شد و در آن نیمور با ارتش خود به نیویورک حمله کرد و با هیومن تورچ اریجینال جنگید:

اولین رویداد مارول

در این میان انتشارات National Comics (که الان بهش میگن "دی سی") در اواخر دهه 40 میلادی شماره 3 کمیک All-Star Comics را منتشر کرد که در آن برخی از قهرمانان این شرکت حضور داشتند و داستانش طوری بود که تلویحا میگفت آنها عضو گروهی به نام "انجمن عدالت آمریکا" (Justice Society of America) هستند.

انجمن عدالت آمریکا jsa

بنابراین ایده عالم های مشترک ابرقهرمانی چیزی بود که قبل از آنکه استن لی و جک کربی در سال 1961 چهار شگفت انگیز را خلق کنند وجود داشت ولی فقط در حد یک ایده بود که به طور کامل بهش نپرداخته بودند. اما آنچه به نام مارول یونیورس در دهه 60 میلادی خلق شد چیز متفاوتی بود که تمام قوانین و قواعد دنیای کمیک را زیر و رو کرد!

پس از موفقیت بی حد و حصر کمیک های چهار شگفت انگیز، مارول تصمیم گرفت آهسته آهسته عناوین ترسناک و علمی تخیلی خود مثل Tales of Suspense ، Journey Into Mystery، Tales to Astonish و Amazing Adult Fantasy را با ابرقهرمانان عوض کند. به طور مثال مرد آهنی در کمیک های Tales of Suspense خلق شد یا ثور در Journey Into Mystery و البته مرد عنکبوتی در Amazing Fantasy . ولی بعدا همه اونا وارد عناوین شخصی خود شدند.

روز 10 دسامبر 1962 دو کمیک بسیار مهم برای مارول منتشر شد که سمبل دنیای جدیدی شدند که این شرکت در حال پایه گذاری اش بود:

شماره 1 از مرد عنکبوتی شگفت انگیز سری اختصاصی اسپایدرمن را شروع کرد و در همان شماره نخست دیدیم که با چهار شگفت انگیز روبرو شده است:

شماره 1 مرد عنکبوتی شگفت انگیز

در همین زمان شماره 12 از کمیک چهار شگفت انگیز منتشر شد که اولین سالگرد این کمیک هم بود و هالک در آن حضور افتخاری داشت!

هالک چهار شگفت انگیز

جالبه که در بخش نامه های خوانندگان این کمیک پیغامی چاپ شده بود: "اطلاعیه مهم - چهار شگفت انگیز در شماره 1 از کمیک مرد عنکبوتی شگفت انگیز هم حضور خواهند داشت که 10 دسامبر منتشر میشه. از دستش ندید!". پس میبینید که از همان اول استن لی سعی داشت ایده حضور افتخاری شخصیت های محبوب در شماره 1 عناوین دیگر را جا بندازد تا به فروشش کمک کنه.

این دو شماره که خدممتون گفتم اولین نمونه های کراس اور در مارول یونیورس جدید بودند. البته از یاد نبریم که قبل از همه اینها دی سی کمیک "جاستیس لیگ" را چاپ میکرد که شخصیت هایش از کمیک های اختصاصی خودشون گرفته شده بودند. ولی ایده مارول فرق داشت. در واقع هر اتفاقی که در کمیک جاستیس لیگ میفتاد فقط مختص خودش بود و ما تبعات یا ادامه آن را در کمیک های دیگر قهرمانان نمیدیدم. به طور مثال ما در کمیک جاستیس لیگ میدیدیم که فلش زخمی شده ولی کمیک اختصاصی فلش به این مساله توجه نمیکرد و خط داستانی خاص خودش را داشت. اما مارول اینطوری نبود و ما شاهد تعاملات بین شخصیت ها در عناوین اختصاصی خودشان بودیم. مثلا در شماره 3 از کمیک مرد عنکبوتی شگفت انگیز دیدیم که هیومن تورچ داره نمایشی را اجرا میکنه و همین باعث میشه پیتر پارکر (که شکست سختی از دکتر اختاپوس خورده بود ) دوباره اعتماد به نفس پیدا کنه:

پیتر پارکر - دکتر اختاپوس

یا مثلا 4 شماره پس از آنکه چهار شگفت انگیز با هالک ملاقات داشتند با مرد مورچه ای دیدار کردند:

چهار شگفت انگیز مرد مورچه ای

حتی در شماره 1 از کمیک اونجرز هم شاهد بودیم که «ریک جونز» پیغامی ارسال کرد تا از شورش هالک جلوگیری بشه و این پیغام به دست چهار شگفت انگیز هم رسید!

یا در شماره 49 از کمیک Tales of Suspense شاهد بودیم که مرد آهنی با آنجل (از اعضای موسس گروه ایکس من) یک تیم آپ کرد:

مرد آهنی آنجل

سپس در شماره 3 از کمیک اونجرز شاهد چیزی بودیم که به بهترین شکل ممکن نشان میده مارول یونیورس داره به کدوم سمت میره و به چه چیزی تبدیل میشه. در این داستان مرد آهنی و اونجرز دارند هالک را پیدا کنند (شماره قبلی هالک از گروه رفته بود). بنابراین مرد آهنی یک تصویر از خودش پخش میکنه و درباره هالک از چهار شگفت انگیز ، مرد عنکبوتی و ایکس من میپرسه ...

البته هیچ کدام از این قهرمانان در این شماره با اونجرز برای پیدا کردن هالک همکاری یا تیم آپ (team up) نمیکنند. در واقع اونا فقط حضور افتخاری داشتند تا فقط به خواننده ها نشان بدهند چه قهرمانان دیگری در عالم مارول حضور دارند. به عبارتی دیگر ، هدف از این کامئو (cameo) های کوچک این بود که خوانندگان حس کنند تمام این شخضیت ها در یک دنیای واحد هستند. البته فراموش نکنیم گه اونا به قدر کافی هم با یکدیگر تیم آپ داشتند و خیلی زود این حس به وجود اومد که برای داشتن یک ماجراجویی واقعی باید شخصیت های مختلفی در کنار هم ظاهر شوند. مثلا اون وقتی که اونجرز و چهار شگفت انگیز با هم متحد شدند تا جلوی هالک رو بگیرند (شماره 26 از کمیک Fantastic Four):

(بنابراین شما اگر هوادار اونجرز یا هالک بودی پس باید حتما این شماره از چهار شگفت انگیز رو هم میخوندی!)

و فراموش نکنیم که نویسنده همه این کمیک ها استن بود و بنابراین او بود که داشت این ایده ها را مطرح میکرد. ضمن این که استن لی در کمیک های مارول به طور مداوم در بخش نامه های خوانندگان پیغام میگذاشت که برید فلان کمیک رو بخونید چون فلان شخصیت در آن هست و ... بعدش هم صفحه ای به نام Marvel's Bullpen Bulletins ایجاد شد که در تمام عناوین ماهانه مارول به چاپ میرسید و در آن تمامی کمیک های آن ماه معرفی میشدند!

بولتن مارول

قدم بزرگ بعدی در سال 1966 بود که مارول اولین کراس اور خودش را در دهه 60 میلادی منتشر کرد. یعنی داستانی چاپ شد که خوانندگان برای دنبال کردنش باید دو عنوان مختلف را میخریدند. در شماره 80 از کمیک Tales of Suspense، شاهد بودیم که آیرون من کل داستان از مبارزه با نیمور طفره میره (چون زرهش آسیب دیده بود). ولی آخر داستان مشکلش حل میشه و آماده است تا با نیمور سرشاخ بشه:

نیمور مرد آهنی

دیدید در آخرین پانل یک پیغام ویژه با پس زمینه زرد نوشته؟ گفته "این داستان اونقدر حماسی بود که مارول میخواد در دو مجله جدا اون رو چاپ کنه و ادامه اش رو حتما باید در شماره 82 از کمیک Tales to Astonish بخونید!".

و همین طور هم شد و شاهد نبرد بزرگی بین آیرون من و نیمور بودیم:

قدرت مرد آهنی

و این اولین باری بود که چنین اتفاقی میفتاد و مارول خودش را دیگه کاملا وارد یک دنیای مشترک و درهم تنیده کرد که تا الان وجود داره و داریم ازش لذت میبریم. و البته از اون به بعد بود که کمپانی های دیگر مثل دی سی شروع کردند به تبعیت از این مدل و الان دیگه دیدن چنین اتفاقاتی عادی شده ولی از یاد نبریم که همه چیز اولش به دست استن لی شروع شد ...

مهدی ترابی مهربانی