10 تاثیر فیلم های مرد عنکبوتی ساخته سم ریمی روی دنیای سینمایی مارول

با خواندن این مقاله متوجه میشوید که اگر فیلم های اسپایدرمن ساخته سم ریمی نبود الان قطعاً دنیای سینمایی مارول در وضعیت فعلی خود نبود!

مقدمه: برای مدت زمانی طولانی ژانر فیلم های ابرقهرمانی با تریلوژی اسپایدرمنِ «سم ریمی» تعریف میشد (ژانر یا genre در دنیای سینما به سبک یا گونه خاص فیلم ها گفته میشود). اصلا نمیشه تکذیب کرد که این فیلم ها روی صنعت فیلمسازی تاثیری ماندگار داشتند و البته روی ژانر سوپرهیرویی. اولین قسمت از سری فیلم های اسپایدرمن یک فرنچایز را کلید زد، رکوردهای گیشه های فروش را شکست و بدعتی تازه و شیرین برای قهرمانان سینمایی بر جای نهاد. ممکنه که الان با گذشت قریب به 20 سال مثل سابق برایمان به نظر نرسند ولی تاثیر فیلم های سم ریمی را هنوز هم میتوان حس کرد. به ویژه اینکه دنیای سینمایی مارول (MCU) بدون این فیلم ها نمیتوانست در وضعیتی باشد که الان هست. از بسیاری جهات، هر فیلم MCU انعکاسی است از عناصری که سنگ بنای آن در تریلوژی به یاد ماندنی ریمی نهاده شد.

10- کاستوم های رنگارنگ

کاستوم های رنگارنگ

دوره ای طولانی بود که طی آن هالیوود به لباس های رنگارنگ ابرقهرمانان با اخم نگاه میکرد. حتی قبل از فیلم مرد عنکبوتی وقتی فیلم اول ایکس من منتشر شد قهرمانان داستان مجبور شده بودند لباس های یک جور به رنگ سیاه و ساخته شده از چرم بپوشند که هیچ قرابتی با لباس های کلاسیک آنان در دنیای کمیک نداشت! و حتی بعد از اسپایدرمن نیز در فیلم "بی باک" شاهد نوعی رنگ تیره قرمز برای لباس مت مورداک بودیم. ولی الان هواداران MCU میتونند مطمئن باشند که کاستوم ابرقهرمانان مورد علاقه شون به طور وفادارانه ای روی پرده سینما به تصویر کشیده میشه و این رو مدیون فیلم اسپایدرمن ریمی هستند. در واقع اولین فیلم اسپایدرمن بدون شک اولین باری بود که هواداران یک فیلم مارولی میدیدند که در آن قهرمان داستان لباسی وفادار دارد؛ با همان رنگ های شاد و کمیک بوکی!

9- کوین فایگی

کوین فایگی

امروزه همه هواداران سینما و کمیک با نام «کوین فایگی» آشنا هستند. او دیگر به عنوان پایه گذار و مغز متفکر بزرگترین، پولسازترین و محبوب ترین فرنچایز تاریخ سینما شناخته میشود. اما قبل از اینکه فایگی در سال 2008 با فیلم "مرد آهنی" فعالیت خودش رو در MCU آغاز کنه درگیر فیلم های اسپایدرمن سم ریمی بود! بله درست شنیدید . فایگی یکی از تهیه کننده های سری مرد عنکبوتی بود و فوت و فن زیادی را از ریمی در ساخت فیلم های کمیک بوکی آموخت. او سال 2015 به وب سایت IndieWire گفت: "مرد عنکبوتی 2 یکی از بهترین فیلم های ابرقهرمانی است که تا به حال ساخته شده" و بدین ترتیب نشان داد که چقدر از این سری الهام گرفته و چقدر آن را دوست دارد.

8- شوخ طبعی

شوخ طبعی

یکی از جنبه های سه گانه ریمی که هنوز هم دیدنی و تماشایی است شوخ طبعی به کار رفته در آن است. ریمی استاد خلق شوخی های بزن و بکوب (slapstick gags) است و شما میتونید این رو مثلا در صحنه هایی که پیتر برای اولین بار قدرت های خودش رو کشف میکنه یا اون صحنه های خنده دارِ فرار کردن پیتر از دست صاحب خانه اش در "مرد عنکبوتی 2" مشاهده کنید. درسته که قبل از فیلم های اسپایدرمن هم آثار ابرقهرمانی بودند که در آنها شوخی به کار رفته بود ولی پس از این سه گانه بود که شوخ طبعی به طور گسترده ای در ژانر ابرقهرمانی مورد استفاده قرار گرفت. این ویژگی به خوبی در MCU قابل رویت است و هیچ فیلمی نیست که شوخی های بامزه و دارای زمان بندی صحیح نباشد.

7- ترکیب ژانرها

ترکیب ژانرها

درسته که درجه سنی فیلم های مرد عنکبوتی سم ریمی مناسب برای تمام سنین است ولی سابقه درخشان سم ریمی در خلق فیلم های ماندگار در ژانر ترسناک را میتوان در آنها ردگیری کرد. بهترین نمونه صحنه عمل جراحی دکتر اختاپوس در قسمت دوم است که مملو از ادای احترام های حسابیه به سری فیلم های "کلبه وحشت" (Evil Dead) سم ریمی در دهه 80 میلادی. ریمی رگ و ریشه خودش از ژانر وحشت را به فیلم های اسپایدرمن تزریق کرد تا لحظات پرتنش خلق کنه و از سوی دیگر به سبک ابرقهرمانی طراوت ببخشه. دنیای سینمایی مارول هم از ترکیب ژانرهای دیگر با سبک ابرقهرمانی بیگانه نیست. به طور مثال "کاپیتان آمریکا: سرباز زمستان" و "دکتر استرنج" سبک کمیک بوکی را به ترتیب با ژانر جاسوسی و ترسناک ترکیب کردند.

6- جونا جیمسون

جونا جیمسون

«جی. کی. سیمونز» قطعاً بهترین بازیگر انتخاب شده برای یک نقش کمیک بوکی در تاریخ سینماست. از ظاهرش گرفته تا انرژی و شور و لحن صدا همگی باعث شده تا او و آقای جی. جونا جیمسون انگار سیبی باشند که از وسط نصف شده باشند! لحظاتی که او در فیلم های ریمی خلق میکنه برخی از بزرگترین و برترین ها در کل سری هستند. تعجبی هم نداره که آقای سیمونز دعوت شد تا این نقش رو در فیلم "مرد عنکبوتی: دور از خانه" در MCU تکرار کنه. به جای اینکه از حضور این شخصیت اجتناب کنند یا بازیگر دیگری را به جایش انتخاب کند، MCU به سادگی قبول کرد که جی. کی. سیمونز نسخه قطعی جیمسون است. بازگشت شکوهمند و مورد استقبال قرار گرفته او در MCU را باید مدیون تریلوژی ریمی بود.

5- لحن مثبت، سالم و اخلاقی

لحن مثبت، اخلاقی و پهلوانانه

برخی میگویند تریلوژی مرد عنکبوتیِ سم ریمی تا حدی از مد افتاده و کلیشه ای (corny) هستند. لحظاتی مثل اون جایی که اهالی نیویورک از اسپایدرمن دفاع میکنند را لوس میدونند. ولی این مساله به دلیل اون خاصیت و لحن سالم این سری است. این لحن به MCU هم سرایت کرده. یعنی شما نوعی مثبت بودن و پایبند به اخلاقیات در MCU میبینید که نمونه بارز آن را مثلا در آن پیام ویدئویی کاپیتان آمریکا به شاگردان مدرسه پیتر پارکر مشاهده میکنید و آدم را یاد آن صحنه معروف فیلم "مرد عنکبوتی 2" مینداخت که به بچه ها میگفت برای قوی شدن باید سبزیجات و میوه بخورند!

4- خوش بینی به جای بدبینی

خوش بینی به جای بدبینی

حس خوش بینی در سرتاسر تریلوژی اسپایدرمن در مقایسه با یک سری آثار دارک اون دوره مثل یک هوای تازه و مطبوع بود! مخصوصا بعد از حوادث 11 سپتامبر که انگار دنیا به خوش بینی و قهرمان بازی نیاز داشت. در واقع در اون سالها هواداران با فیلم هایی نظیر "بلید" و "بتمن آغاز میکند" و ... آشنا بودند ولی اسپایدرمنِ سم ریمی مثل سوپرمنِ «ریچارد دانر» بود، نه فقط به خاطر رنگ های شادش بلکه به خاطر حس مثبت اندیشی که در آن موج میزد. دنیای سینمایی مارول هم جا پای ریمی گذاشته و فیلم هایی را تقدیم کرده که به جای آنکه قهرمانان را دچار فروپاشی های شخصیتی بدبینانه کنند، به ریشه های اصلی شان وفادار نگه داشته اند.

3- وفادار بودن به منبع اصلی

یه صحنه معروفی تو فیلم "ایکس من" سال 2000 است که وقتی ولورین برای اولین بار اون لباس تنگ و چسبان تیم رو پوشیده غر میزنه و میگه "واقعا شماها با اینا میرید بیرون؟" . سایکلاپس هم جوابش رو میده: "تو چی ترجیح میدی؟ لباسِ زرد ساخته شده از اسپاندکس؟"! این در واقع متلکی بود که به لباس زرد رنگ ولورین در دنیای کمیک (اسپاندکس یا Spandex ماده ای است که کاستوم های ابرقهرمانی سابقاً از آن ساخته میشدند). همین جمله به طور عالی فضای اون موقع رو نشون میده که وفاداری به منبع اصلی (یعنی دنیای کمیک) یک چیز خجالت آور و موجب شرمساری بود. اما فیلم های سم ریمی با آغوش باز از دنیای کمیک استقبال کردند و ابایی از اینکه برچسب کودکانه بهشون بخوره نداشتند. کلی هم ادای احترام به صفحات و پانل های کمیک بوکی شد (مثل این). MCU هم همین استراتژی رو دنبال کرده و واسه همینه اینقدر نزد هواداران عزیزه. بسیاری از لحظات به ویژه در سری فیلم های اونجرز انگار صفحات کمیک بوکی هستند که زنده شده اند! (این مقاله را بخوانید).

2- تاکید بر دغدغه های مالی پیتر پارکر

تاکید بر دغدغه های مالی پیتر پارکر

مرد عنکبوتی شخصیتی بدشانسه که اغلب اوقات اوضاع بر وفق مرادش پیش نمیرود. یعنی تا حدی که زندگیش همیشه در آستانه فاجعه قرار داره، حالا یا به دلیل نقشه های یک ابرشرور یا مسائل پیش پا افتاده مثل ناتوانی در پرداخت کرایه خانه! مشکلات مالی او به طور عالی در تریلوژی سم ریمی به تصویر درآمدند به ویژه در قسمت دوم که به طور باحالی مورد تعقیب صاحب خانه اش (آقای دیتکوویچ) قرار میگیره. در MCU هم همین خاصیت است منتهی به طور غیر مستقیم و بدون اینکه لحظات مشابه ای را تکرار کنند. یعنی پیتر رو به صورت یک پسر صرفه جو نشان میدهند که گوشی موبایل شکسته و رایانه داغونی داره. در یک صحنه حذف شده از فیلم "مردعنکبوتی: دور از خانه" که اینجا میتونید آن را تماشا کنید شاهد بودیم که برای تامین هزینه سفرش به ایتالیا مجبور میشه مجموعه قدیمی اکشن فیگورهای خودش رو بفروشه! در واقع تاکید بر این دغدغه های رئالیستیک نه تنها به دنیای کمیک وفادار است بلکه باعث میشه این ابرقهرمان ملموس تر به نظر برسه.

1- ساختار روایتی اُریجین –محور

- ساختار روایتی اُریجین –محور

چه بخواهید یا نخواهید این فیلم اسپایدرمن 1 بود که ایده ساختار اریجین (Origin) محور را در ژانر کمیک بوکی/ابرقهرمانی محبوب کرد (یعنی اینکه با حوصله بیایی و نحوه به دست آوردن قدرت های فوق بشری و تبدیل شدن شخصیت اصلی به یک ابرقهرمان رو روایت کنی). این ساختار در MCU و تقریباً تمامی فیلم های ابرقهرمانی که به اولین ماجراجوی های یک قهرمان کمیک بوکی میپردازند به کار گرفته شده. بخش عمده چنین ساختاری از سر و کله زدن کاراکتر با هدف و هویت خودش در نیمه اول فیلم نشات میگیره و خیلی وقتها در نیمه دوم دیگر شاهد این سر و کله زدن ها و دلمشغولی ها نیستیم. اما فیلم سری فیلم های اسپایدرمن اینطور نبودند و در تمامی اوقات انگیزه و هدف قهرمان مورد امتحان قرار میگرفت و این مساله در فیلم های MCU نیز کاملا مشهود است.

مهدی ترابی مهربانی