چرا در دهه 80 میلادی تصویر ماسک اسپایدرمن روی کاور کمیک بوک های مارول به کار میرفت؟

من برگشته ام تا بار دیگر به یکی از سئوالات علاقمندان به دنیای کمیک بوک پاسخ بدهم!

یکی از سئوالاتی که شاید برای شما هم پیش آمده باشید این است که چرا در دهه 80 میلادی همیشه ماسک اسپایدرمن اون پایین سمت چپ روی کاور کمیک های مارول وجود داشت؟

پاسخش ساده است ولی جالبه. این کار برای این انجام میشد تا بین نسخه به فروش رفته از کمیک بوک در دکه های روزنامه فروشی و نسخه فروش رفته در مغازه های فروش کمیک بوک تمایز قابل بشه. هر کدام از این نسخه ها باکس مخصوص به خودش را داشت. به طور مثال به دو نسخه از شماره 207 از کمیک Uncanny X-men دقت کنید :

کمیک ایکس من

اونی که سمت چپه مربوط به نسخه ای میشه که در دکه های روزنامه فروشی فروخته میشد و دست راستی هم نسخه Direct Market هستش (یعنی نسخه ای که در مغازه ها یا فروشگاه های اختصاصی فروش کمیک بوک به فروش میرفت).

ولی لابد از خودتون سئوال میکنید که چرا باید دو نسخه از کمیک در آن سالها وجود داشته باشه؟ خب ... باید بدونید که سالهای سال کمیک بوک فقط در دکه های روزنامه فروشی فروخته میشد. این دکه ها درست همانطور که روزنامه ها و مجلات دیگر را میفروختند کمیک بوک هم میفروختند و در انتهای ماه هر تعدادی که به فروش نمیرفت را به ناشر مرجوع میکردند (یعنی پس میفرستادند). به طور مثال کمیک بوک ها در دهه 60 میلادی به شکل زیر بودند:

کرنر باکس

همانطور که مشاهده کردید، یک "جای ویژه کنار صفحه ای" (Corner Box) در قسمت بالای سمت چپ روی جلد کمیک بوک ها به کار میرفت که قهرمانان اصلی که در داستان حضور داشتند را معرفی میکرد و در این مقاله گفتیم که اولین بار ایده اش توسط «استیو دیتکو» مطرح شد .

تا اواسط دهه 70 میلادی هم اوضاع به همین شکل بود. اما در سال 1974، سیستم "کد جهانی محصول" (UPC) ابداع شد که حتما با آن آشنایی دارید و یک بارکد نماد است که به‌طور گسترده‌ای در جهان برای ردیابی اقلام تجاری در فروشگاه‌ها استفاده می‌شود و به جای اینکه صندوق دار به صورت دستی قیمت فلان محصول را وارد کند با استفاده از یک اسکنر روی UPC اشعه میندازد و قیمت و مشخصات محصول به صورت خودکار ثبت میشود. از آنجاییکه دکه های روزنامه فروشی و کتاب فروشی ها از این سیستم در دهه 70 میلادی استفاده میکردند ، لذا کمپانی های کمیک بوکی هم تصمیم گرفتند بارکد UPC را به کاور کمیک های خود اضافه کنند. شماره 171 از کمیک "چهار شگفت انگیز" که ماه ژوئن 1976 منتشر شد، اولین کمیک مارول بود که بارکد UPC داشت:

کمیک چهار شگت انگیز

پس اوضاع به همین شکل ادامه داشت تا اینکه در اواخر دهه 70 میلادی پدیده جدیدی به نام فروشگاه یا مغازه های کمیک بوک فروشی ظهور کرد که همانطور که قبلا اشاره کردم ، بهش میگفتن "بازار مستقیم" یا Direct Market. این کمیک بوک فروشی ها تعداد زیادی کمیک از ناشرین میخریدند و مارول و دی سی بهشون تخفیف زیادی میدادن (گفته میشه این تخفیف، 50 درصد بوده!) ولی در عوض قادر نبودند نسخه های فروش نرفته را مرجوع کنند! معامله خوبی بود چون صاحبان کمیک بوک فروشی ها تخفیف خوبی میگرفتن و ناشرین هم دیگه مشکل کمیک های مرجوعی براشون حل میشد. ولی دکه های روزنامه فروشی و کتاب فروشی های عمومی همچنان با سیستم قبلی کار میکردند و در پایان هر ماه ، کمیک فروش نرفته را به مارول یا دی سی پس میفرستادن. اما این وسط احتمال شیادی وجود داشت. یعنی ممکن بود کمیک بوک فروشی ها با صاحبان دکه های روزنامه فروشی تبانی کنند و نسخه های به فروش نرفته خود را به آنها بدهند تا برای ناشر پس بفرستند! بنابراین مارول فکری به سرش زد و آنهم این بود که دو نسخه از کمیک هاش منتشر کنه، یکی برای دکه های روزنامه فروشی و دیگری برای کمیک بوک فروشی ها! اولش اومد روی بارکد UPC در نسخه کمیک بوک فروشی ها، خط کشید:

کمیک ثور

ولی به زودی آقای «جیم شوتر» که سردبیر ارشد مارول در آن سالها بود، ایده بهتری به ذهنش رسید: یک تصویر از ماسک اسپایدرمن به عنوان محبوب ترین و شناخته شده ترین قهرمان مارول به جای بارکد UPC برای نسخه کمیک بوک فروشی ها بگذارند!

کمیک fantastic four

این مساله در دهه 80 میلادی هم ادامه یافت تا اینکه لباس سیاه رنگ و سیمبیوتی مرد عنکبوتی خلق شد و بنابراین ماسک اسپایدرمن را برای مدتی سیاه کردند:

کمیک daredevil

بعد از رفتن جیم شوتر از مارول هم اغلب از ماسک اسپایدرمن در آن مکان استفاده میشد ولی برخی طراح ها ایده های خاص خودشون رو داشتند. مثل این یکی:

مرد عنکبوتی و کاپیتان امریکا

یا این یکی که به مدت یکسال روی کمیک بوک های مارول و به مناسبت پنجاهمین سالگرد خلق شدن شخصیت کاپیتان آمریکا بکار میرفت:

کمیک مردان ایکس

یا این یکی به مناسبت 30 سالگی خلق شدن چهار شگفت انگیز:

کاور مارول

30 سالگی خلق شدن مرد عنکبوتی:

کمیک کپتان امریکن

30 سالگی خلق شدن اِکس من:

30 سالگی خلق شدن اونجرز:

کمیک avengers

اما مساله اینجا بود که در سال 1994 کمیک بوک فروشی ها نیز تقریبا همگی به سیستم بارکد UPC مجهز شده بودند و بنابراین مارول شروع کرد به استفاده از این سیستم برای نسخه های آنها ، منتهی در کنارش مینوشت Direct Market تا از نسخه روزنامه فروشی ها مجزا بشه:

کارنیج حداکثر

در حالی که نسخه روزنامه فروشی ها اینجوری بود:

ماکزیمم کارنیج

و این سیستم تا به امروز حفظ شده است.

و البته دی سی هم در دهه های 80 و 90 میلادی سعی کرد به سبک مارول عمل کنه. در ادامه چند نمونه از corner box های به کار رفته روی جلدهای این ناشر رو بهتون نشون میدم:

کمیک استریپ بتمن