نقد و بررسی فیلم مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز 2

و سرانجام نقدی كه خیلی وقته قولش را داده بودم... !

مقدمه : اعتراف میكنم نوشتن نقد برای "مرد عنكبوتی شگفت انگیز 2" كار بسیار سختی است. به قول دوستم مختار، آدم تكلیف اش با این فیلم مشخص نیست. نمیدانیم عاشق اش شویم یا فحش اش دهیم! فیلم مدام از یك نکته قوت به یك نكته منفی یا نه چندان مثبت در حركت است و ادم حیران میماند كه بلاخره آن را موفق بداند یا نه! به همه اینها اضافه كنید اخبار و گزارشاتی كه درباره حذفیات و تغییرات دقیقه 90 ای در فیلم منتشر شده (مطلبش اینجا و اینجاست) تا متوجه شوید نقد كردن این فیلم چه كار طاقت فرسایی است. در هر حال این شما و این نقد فیلم "اسپایدرمن شگفت انگیز 2" ...

تریلر فیلم: Download Link

دانلود فیلم (کامل + دوبله به فارسی): لینک

دانلود صحنه های حذف شده:لینک

شناسنامه فیلم:

كارگردان: مارك وب

تهیه‌كنندگان: اوی آراد، ، مت تولماك

فیلمنامه‌نویسان: الكس كرتزمن، روبرتو اورچی، جف پینكنر (براساس کامیک های «اسپایدرمن»، خلق شده توسط استن‌لی و استیو دیتكو)

بازیگران: اندرو گارفیلد، اما استون، جیمی فاكس، دین دیهان، سالی فیلد، پل جیاماتی، كولم فیور، فلیسیتی جونز

موسیقی: هانس زیمر

فیلمبردار: دان میندل

محصول: كلمبیا پیكچرز (سونی)

مدت زمان: 142 دقیقه

تاریخ اكران: 2 می 2014

بودجه: 200 میلیون دلار

میزان فروش در سراسر جهان: 708 میلیون دلار

خلاصه داستان:

«پیتر پاركر» حالا كاملاً در نقش ابرقهرمانی به نام اسپایدرمن فرو رفته است ولی زندگی برایش سخت تر شده. او از طرفی باید به قولی كه به سروان استیسی داده وفادار باشد و از سوی دیگر نمیتواند «گوئن استیسی» (دختری كه دوستش دارد) را فراموش کند. ظهور شخصیت خبیثی به نام «الكترو» و همچنین بازگشت دوست صمیمی پیتر یعنی «هری آزبورن» اوضاع را پیچیده تر میكند به خصوص اینكه هری پس از مرگ پدرش نورمن ازبورن به ریاست ازكورپ میرسد و از اسپایدرمن توقع دارد به او كمك كند. سپس با فاش شدن سرنوشت حقیقی پدر و مادر پیتر و مقاصد پلید ازكورپ مرد عنكبوتی بر سر یك دوراهی قرار میگیرد و در نهایت بهای سنگینی میپردازد ...

فیلم شروع و پایانی بینظیر دارد. در ابتدا مارك وب سعی میكند به برخی از سئوالاتی كه درباره پدر و مادر پیتر از قسمت اول باقی مانده بود پاسخ دهد. بعد یك سكانس تعقیب و گریز مهیج داریم كه طبق معمول باعث میشود پیتر با تاخیر به یك مراسم مهم برسد. سكانس مذكور پر از لحظات fun و بامزه است كه حال و هوای كمیك های مرد عنكبوتی را در ذهن تداعی میكند. پایان فیلم هم به نظرم بهترین پایانی است كه تا به حال برای یک اثر كمیك بوكی ساخته شده است. واقعا دیدن پیتر محزون سر قبر گوئن و سپس حضور «راینو» در شهر ، آمدن آن پسر بچه ای كه پیشتر توسط اسپایدرمن نجات یافته و در نهایت بازگشت اسپایدرمن به عرصه تجربه منحصر به فردی است كه مطمئناً تا آخر عمر در ذهن مرور خواهم کرد.

پایان فیلم فوق العاده است

در حقیقت فیلم تا آنجایی كه با «مكس دیلون» آشنا میشویم و «الكترو» به داستان وارد میشود عالی است ولی دقیقا از اینجا به بعد دچار مشكلات میشود. البته اجازه بدهید درباره شخصیت الكترو توضیح بدهم. خیلی از منتقدین او را كاراكتری ضعیف با انگیزه هایی كلیشه ای خوانده اند و با شخصییت هایی مثل «ریدلر» در فیلم "بتمن برای همیشه" و ... مقایسه اش میکنند. خیلی ها هم میگویند كه او فقط چون مرد عنكبوتی اسمش را در میدان تایمز فراموش كرد، دشمنش شد! در حالیكه اصلا اینطور نیست و برای من الكترو و انگیزه هایش برای خباثت كاملاً منطقی و باور پذیر هستند. ببینید ... مكس یك آدم سرخورده و به قول معروف "عقده ای" است. كاملاً معلومه مکس از كمبود محبت رنج میبرد و هیچ کس آدم حسابش نمیکند. كافی است به صحنه برداشتن كیك از داخل یخچال و حرف زدن های او با خودش توجه كنید تا متوجه عمق مشکلات روحی - روانی او بشوید.

مکس دیلون

او تمام امیدش را به اسپایدرمن بسته و تمام نداشته هایش را در او جستجو میكند. بنابراین وقتی در میدان تایمز با اسپایدرمن مواجه میشود و پلیس و حتی مردمی كه همیشه تحقیر اش كرده اند را بر علیه خود میبینید به ناچار به اسپایدرمن پناه می آورد ولی شرایط جوری رقم میخورد كه حس میكند روی اسپایدرمن هم نمیتواند حساب كند و اینها همه سناریویی بوده كه اسپایدرمن ترتیب داده تا محبوبیت خود را افزایش دهد. حالا چرا این حس را پیدا میكند؟ دلیلش را باید در دو صحنه جستجو كرد: ابتدا وقتی الكترو وارد میدان تایمز میشود همه مانیتورها او را نشان میدهند و او كه تمام عمر حسرت توجه دیگران را میكشیده خیلی ذوق میكند

الکترو در فیلم مرد عنکبوتی شگفت انگیز 2

ولی اندکی بعد و با ورود مرد عنكبوتی تصویر روی مانیتورها عوض شده و همگی مرد عنکبوتی را نشان میدهند که با تشویق و استقبال مردم به خاطر عمل قهرمانانه اش همراه میشود.

مرد عنکبوتی در میدان تایمز

این صحنه دشمنی او با اسپایدرمن را كلید میزند. شخصا با ادم هایی مثل مكس دیلون برخورد داشته ام و كاملا درك میكنم كه اگر تنها امیدتان به یك نفر باشد و به حق یا ناحق حس كنید آن یكنفر هم به شما خیانت كرده ممکن است چه حس انتقام جویانه ای پیدا كنید. در ضمن از یاد نبریم که نیروهای فوق بشری الکترو به او این امکان را داده اند تا برای اولین بار در برابر کسانی که همیشه به او سر کوفت زده اند، قد علم کند.

با این حال فكر میكنم حضور الكترو در فیلم اضافی است و ای كاش فقط «گرین گابلین» را به عنوان شخصیت خبیث داشتیم. دیالوگ هایی كه هم از زبان الكترو میشنویم عمدتاً كلیشه ای و کارتونی هستند ولی انصافا «جیمی فاكس» خیلی سعی كرده از الكترو یك خبیث قابل ترحم بسازد و به نظرم تا حد قابل قبولی در این كار به موفقیت دست یافته. به علاوه باید قبول كرد كه الكترو از نظر بصری شخصیت جذابی است و حضورش موجب خلق سكانس های اكشن نفس گیری شده.

شخصیت خبیث مرد عنکبوتی

برخی میگویند كه فیلم به قدر كافی روی مشكلات روزمره پیتر زوم نمیكند. ولی من میگویم فیلم این كار را میكند منتهی خیلی هوشمندانه و ظریف. مثلا شاهدیم که «زن عمو می» دارد با تلفن صحبت میکند و درباره مشکلات مالی اش صحبت میکند این صحنه منتهی میشود به صحنه بین زن عمو می و پیتر هنگام شستشوی رخت چرك ها که بازهم حاكی از ان است كه با مشكلات مالی دست به گریبان هستند و زن عمو می به پیتر میگوید که باید دو شیفت کار کند و در نتیجه پیتر به ذهنش خطور میکند که به فکر پول درآوردن بیافتد.

زن عموی پیتر پارکر

ضمن اینكه ما این جور چیزها را به بهترین شكل در "مرد عنكبوتی 2" دیده ایم و پرداختن بیش از حد به آنها در اینجا نه تنها تكراری میشد بلكه تمركز اصلی را از روی رابطه پیتر و گوئن منحرف میكرد (هرچند در پایین توضیح خواهم داد كه در مجموع تمركز فیلم خیلی جاها منحرف میشود!)

یكی دیگر از گلایه های متداول درباره فیلم این است كه خیلی شلوغ است و از تعدد كاراكتر رنج میبرد. راستش را بخواهید هنگام تماشای فیلم اصلا چنین حسی نداشتم. یعنی به نظرم كاركترهای اصلی و فرعی كاملا سر جای خودشان هستند. به طور مثال از حضور «الكسی سیستوویچ» كاملا لذت بردم و ایده وصل كردن او به پایان فیلم در قالب راینو را تحسین كردم. او كاملا مختصر و مفید است و همان كاركردی را دارد كه «مترسك» در فیلم "شوالیه تاریكی" داشت یا «لیپر» در فیلم "كاپیتان آمریكا: سرباز زمستانی". «جیاماتی» هم نقش راینو رو همانطوری بازی میكند كه باید بازی كند.

پل جیاماتی - راینو

شاید تنها شخصیتی كه دوست داشتم بیشتر در فیلم حضور داشت تا بیشتر درباره اش بدانم «فلیشیا» باشد. واقعا دوست داشتم بدانم او در ازکورپ دنبال چیست و چه ارتباطی با «نورمن ازبورن» دارد.

فلیشیا هاردی

یك نكته هم لازم به ذكر است و آن اینكه مارك وب در تمام لحظات پیتر پاركر/اسپایدرمن را جذاب ترین شخصیت داستان نگه میدارد و این مسئله كمی نیست.

بنابراین فیلم از تعدد شخصیت رنج نمیبرد ، بلكه مشكل اصلی تعدد تم (theme)های مختلف و همچنین عدم وجود یك لحن غالب و یكپارچه است. یعنی لحن فیلم مدام از یك اثر مفرح، مهیج و اكشن سوپرهیرویی با جلوه های ویژه عظیم و حیرت انگیز به یك رومانس شیرین و صمیمی بین پیتر و گوئن و سپس یه یك تریلر جنایی مملو از لابراتورهای مخفی شده در تونل های متروكه مترو و ... تغییر میكند. یا مثلا میبینیم كه تم زمان (time) در فیلم تكرار میشود (اصلا فیلم با صحنه ساعت پدر پیتر شروع میشود)، پیتر همیشه زمان را برای بودن با گوئن از دست میدهد، مرگ گوئن ذر برج ساعت (که سمبل زمان است) رخ میدهد و زمان در آن نقش اصلی را بازی میكند و ...)

ساعت ریچارد پارکر

و یا تم كنار گذاشته شدن حرفه ابرقهرمانی توسط پیتر در انتهای فیلم و یا طرد شدن توسط پدر یا تم انتقام و ... در حالیكه مارك وب باید " تاثیر مخرب اعمال و رفتار ابرقهرمان روی اطرافیانش" را به عنوان تم اصلی خود انتخاب و رویش تمركز میكرد ولی متاسفانه همانطور كه گفتم تعدد تم های مختلف و چپاندن همه آنها در یك فیلم دو ساعت و چند دقیقه ای حالتی آشفته به آن داده است.

یكی دیگر از مشكلات فیلم این است كه مارك وب چیزهای غیر ضروری در فیلم گذاشته. به راستی چه لزومی داشته كه ما شاهد آن سكانس ملال آور شكنجه الكترو در "راون كرافت" به دست دكتر «كافكا» با آن لهجه كلیشه ای آلمانی اش و آن موسیقی كلاسیكی كه به گوش میرسد، باشیم؟ حضور او چه كمكی به پیشبرد داستان میكند؟

دکتر کافکا

و یا ترانه هایی كه در برخی لحظات به گوش میرسد. ایا مارك وب با خود فكر نكرده كه شاید شنیدن این ترانه ها در دفعه اول cool و باحال باشد ولی در نهایت به كلیت فیلم ضربه میزند؟ ضمناً فیلم در فصل میانی دچار افت ضرباهنگ شده و تا حدی كسالت آور میگردد.

مواردی هم هست كه به عنوان هوادار درجه یك مرد عنكبوتی بسیار آزارم میدهد. مثلاً اینكه تصمیم پیتر برای همراهی گوئن به انگلستان برایم اصلا قابل هضم نیست. واقعا از شخصیت مسئولیت پذیری مثل پیتر بعید است چنین تصمیمی بگیرد چون او میداند كه الكترو چقدر قدرتمند است و هر لحظه میتواند از «راون كرافت» فرار كند بنابراین تنها گذاشتن مردم شهر و همراهی گوئن عملی غیر مسئولانه است.

پیتر به لندن میرود

براستش را بخواهید علیزغم سکانس درخشان و به یاد ماندنی مرگ گوئن هنوز هم هر چی با خودم كلنجار میروم نمیتوانم هری را به عنوان قاتل گوئن قبول كنم. ای كاش نورمن این کار را میکرد و ما شاهد این قساوت بی سابقه از سوی هری كه كاملا با شخصیت پردازی و در عالم كمیك در تضاد است روبرو نبودیم (تازه هری در پایان پروژه "شش خبیث" را هم آغاز میکند!) نورمن رسماً در فیلم تلف شده است! به راستی آیا قابل قبول است كه دشمن شماره یك مرد عنكبوتی فقط چند لحظه آنهم در بستر بیماری دیده شود و بعد بدون اینكه حتی با پیتر پاركر ملاقات كند از دنیا برود؟!

نورمن ازبورن

مورد دیگر مربوط به نحوه پیدایش اسپایدرمن یا origin او میشود كه متاسفانه آنهم با كمیك بوك ها در تضاد است و به نوعی شالوده مرد عنكبوتی را زیر سئوال میبرد چون ما در فیلم شاهد هستیم كه پدر پیتر در به وجود آمدن عنكبوتی كه پیتر را نیش زده نقش داشته و DNA او در این قضیه نقش مهمی دارد. این بدان معناست كه تبدیل شدن پیتر به مرد عنكبوتی به نوعی یك امر از پیش برنامه ریزی شده بوده در حالیكه در كمیك ها دستیابی او به نیروهای فوق بشری کاملاً تصادفی بود. ضمن اینکه این مسئله نقش «عمو بن» را شكل گیری شخصیت اسپایدرمن كم رنگ میكند و همه توجه ها را به سمت و سوی پدر پیتر میكشاند.

پدر پیتر پارکر

حالا اجازه بدهید به عملكرد بازیگران فیلم بپردازیم ...

«اندرو گارفیلد» در نقش پیتر پاركر/اسپایدرمن حرف ندارد. نقش آفرینی او بدون تعارف یك سر و گردن بالاتر از «توبی مگوایر» قرار میگیرد. اندرو به بهترین شكل ممكن شوخ طبعی، بازیگوشی، تحرك و شور و نشاط اسپایدرمن را به تصویر میكشد. تا به حال اسپایدرمن به این خوبی روی پرده نقره ای خلق نشده و احتمالا نخواهد شد. پیتر پاركر او چند وجهی است. او ابتدا كمی مغرور و از خود مطمئن به نظر میرسد كه كاملا طبیعی است . یعنی اگر هر نوجوانی در این سن و سال به نیروهای فوق بشری دست یابد و از طرفی با دختر همه چیز تمامی (!) مثل گوئن دوست شود قطعا غرور به سراغش خواهد آمد. اما هر چه فیلم جلو تر میرود گارفیلد استادانه آسیب پذیری همیشگی پیتر را كه از ویژگی های اصلی او در عالم كمیك است ، به نمایش میگذارد. او همچنین با تصمیمی كه در آغاز فیلم میگیرد و به خاطر قولی كه به «سروان استیسی» داده رابطه اش را با گوئن بهم میزند، مسئولیت پذیری خودش را به رخ میكشد و آن صحنه پایانی جنجالی قسمت اول را هم جبران میكند. گارفیلد با این نقش آفرینی خودش را به جرگه بازیگران بی عیب و نقص ژانر ابرقهرمانی اضافه میكند ، یعنی به جمع «كریستوفر ریو» در نقش «سوپرمن»، «جی. كی. سیمونز» در نقش «جی. جی. جیمسون»، «هیو جكمن» در نقش «ولورین» ، «رابرت داونی جونویر» در نقش «ایرون من» و «هیث لجر» در نقش «جوكر».

پیتر پارکر

به اعتقاد من مارك وب و اندرو گارفیلد درك صحیحی از شخصیت پیتر پاركر/مرد عنكبوتی دارند. آنها میدانند كه مرد عنكبوتی نه تنها یك شخصیت بذله گو و fun است بلكه همیشه سعی میكند اول با زبان منطق با دشمنان خود سخن بگوید و سپس به خشونت متوسل شد (این دقیقا همان چیزی است كه اسپایدرمن در اولین مواجه خود با الكترو در میدان تایمز انجام میدهد).

نبرد مرد عنکبوتی با الکترو

همچنین شاهد بدبیاری های دائمی پیتر هستیم (مثلا پیتر علیرغم تلاش های خود سر مراسم مهم فارغ التحصیلی دیر میرسد یا مجبور میشود وسط قرار ملاقات خود با گوئن او را ترك كند) وب در ضمن چندین بار نشان میدهد كه برای اسپایدرمن اولویت نخست نجات جان مردم شهر است. بارها نیز شاهدیم كه اسپایدرمن به عنوان منبع امید بخش مردم عمل میكند (مثل آن صحنه نجات آن كودك ار دست بچه های قلدر) . به علاوه علاقه پیتر به علم و دانش كاملاً هویداست و ما میبینیم او درست مثل كمیك هایش سعی میكند برای غلبه بر دشمن خود از بیشتر ذهن و مغز خود كمك بگیرد تا از زور بازوهایش (این مساله در نبرد نهایی او با الكترو و یا آنجایی كه سعی میكند با دیدن ویدئوی آن دانشمند راه حلی برای مقابله با جریان الكتریسیته الكترو بیابد، به وضوح به چشم میخورد).

پیتر پارکر

در عین حال مارك وب و گارفیلد خوب میدانند كه با وجود تمام سختی ها اسپایدرمن یك شخصیت شوخ و شنگ است و از ابرقهرمان بودن لذت میبرد.

اما استون همچون فیلم قبل موفق به خلق یك گوئن استیسی خارق العاده میشود؛ گوئنی كه شخصیت پردازی مستقل، قوی، جذاب و دوست داشتنی دارد و با پیتر رابطه ای عمیق برقرار میكند. در واقع، پیتر و گوئن بر خلاف خیلی از رومانس های نوجوانانه (teen romance) ادا و اطوار در نمی آورند و دیالوگ هایشان كاملاً طبیعی و از ته دل می آیند. راستش من همیشه در كمیك های مرد عنکبوتی «مری جین» را به گوئن استیسی ترجیح میدادم ولی اما استون در این دو فیلم مرا شیفته كاراكتر خودش كرده. او هم جذاب است و هم باهوش و با وجود آنكه عاشق پیتر است اما از اینكه حرف دلش را بدون رودروایسی بزند هراسی ندارد .

اما استون - گوئن استیسی

البته از یاد نبریم كه مارك وب به عنوان كارگردانی كه فیلمی همچون "500 روز تابستان" را در كارنامه اش دارد میداند چطور از بازیگران جوان و عاشق پیشه اش بازی بگیرد. بنابراین رومانس پیتر و گوئن در فیلم كاملا ملموس، حقیقی و جذاب در آمده و در نتیجه پایان غم انگیز آن واقعا قلب ببیننده را به درد می آورد و به بیاد ماندنی ترین عشق فیلم های كمیك بوكی بدل میشود. در هر حال افسوس كه «اما استون» و گوئن استیسی را دیگر در فرنچایز مرد عنكبوتی شگفت انگیز نخواهیم دید.

مرگ گوئن استیسی

با وجود آنكه نسبت به فیلم قبل «سالی فیلد» دقایق كمتری حضور دارد ولی او موفق میشود «زن عمو می» را به عنوان یك مادر واقعی و دلسوز برای پیتر به تصویر بكشد. برای پی بردن به قدرت بازیگری فیلد فقط كافی است آنجایی كه پیتر نزد زن عمو می می آید تا درباره پدر و مادرش سئوال كند را نگاه كنید؛ همان جایی كه زن عمو می هراسان از اینكه نكند بار دیگر عزیزی را از دست بدهد به پیتر میگوید: "تا جایی كه من میدونم تو پسر منی و من نمیخوام (با گفتن حقیقت) بهت صدمه بزنم" (As far as I am concerned you are my boy and I dont want to hurt you)

سالی فیلد - سلی فیلد - مرد عنکبوتی

و حالا میرسیم به «دین دیهان» در نقش «هری آزبورن». عملكرد او در یك كلام فوق العاده است. او نه تنها به زیبایی نقش یك خبیث را ایفا میكند بلكه بده بستان كارآمدی هم با اندرو گارفیلد دارد. در حقیقت، شیمی (chemistry) بین او و پیتر عالی از كار درآمده. آنها مشتركات زیادی دارند و هر دو احساس میكنند از سوی پدرانشان ترك شده اند. نكته مهم دیگر درباره نقش آفرینی دیهان این است كه او موفق میشود كاری كند مخاطب با هری همذات پنداری و حتی همدردی كند. او مشكل و بیماری پدرش را به ارث برده و در به در دنبال علاج میگردد. در طول داستان مشخص میشود كه پدرش، ازكورپ و بهترین دوستش (پیتر) به نوعی به او خیانت كرده اند و اینگونه است كه عصبیت ، ناراحتی و خصومت اش با اسپایدرمن توجیه میشود و رنگ و بوی شخصی به خود میگیرد. دیهان در قالب «گرین گابلین» هم فوق العاده است و كاملاً جنون افسار گسیخته او را از خود بروز میدهد. سكانس درگیری او با اسپایدرمن در حالی كه هر لحظه ممكن است شاهد مرگ گوئن باشیم انصافا نفس گیر است و در ذهن میماند.

هری ازبورن - دین دیهان

موسیقی زیمر خوب است و با ریتم و اتمسفر فیلم در هم می آمیزد. ولی بیایید با هم روراست باشیم و از نام بزرگ زیمر نترسیم و حقیقت را بگوییم: آیا این موسیقی شگفت انگیز است؟ آیا انصافا انتظارات ما از جناب "استاد" بیش از این نبود؟

نتیجه گیری:

"مرد عنكبوتی شگفت انگیز 2" فیلم خوبی است و لحظات بینظیری دارد ولی میتوانست خیلی بهتر باشد و حتی یك شاهكار. اما تصمیماتی (و شاید تغییراتی) در طول طول تولید فیلم رخ داده كه مانع از محقق شدن پتانسیل عظیم اش گردیده.اين فيلم خاصيت عجیبی دارد... چیزهایی دارد که هواداری مثل من را به شدت نارحت میکند ولی همزمان چیزهایی هم دارد که مرا انگشت به دهان و ذهنم را به شدت درگیر میکند. هنوز هم تکلیفم باهاش مشخص نیست. نه میتوانم ازش متنفر باشم و نه میتوانم عاشقش شوم ...

این فیلم مثل یك تیم فوتبال است كه به لطف بازیكنان خوبی كه دارد خودش را تا فینال جام جهانی بالا كشیده و در طول 90 دقیقه فرصت های زیادی برای پیروزی نصیبش میشود ولی با بی دقتی و بد سلیقه گی همه آنها را هدر میدهد و به خاطر مهره چینی غلط مربی در ضربات پنالتی شكست میخورد و حسرت بزرگی را بر دل هوادارانش میگذارد ...

امتياز: 7.5 از 10